30’lu yaşlarına geldiğinde insan hayata başka bir gözle bakıyor. Daha sorgulayıcı oluyor, kutunun dışında düşünmeye başlıyor ve daha tatminkar bir arayış içine giriyor. Ürettiğimiz değerin karşılığını alıyor muyuz? Özgürlüğü gerçekten yaşıyor muyuz? Yoksa görünmez sistemlerin içinde sıkışmış hissederek mi ilerliyoruz? Bu yazıda, özellikle finansal özgürlük kavramı üzerinden, 30’larında kendine sorman gereken en önemli soruları birlikte keşfedecek, korkularla nasıl yüzleşebileceğini ve kendi hikâyeni nasıl yazabileceğini ele alacağız.

Bazı sorular yankılanıyor zihninde:
“Ürettiğim değerin karşılığını gerçekten görebiliyor muyum? Bu karşılık için birilerine, bir şeylere mi tabiyim, yoksa inancımı ve gücümü kendimden mi alıyorum?“

“Özgürlük tanımını sadece belirli günlere ve saatlere mi sığdırmak zorundayım, yoksa şöyle arkamı yasladığımda gerçekten kendimi finansal olarak güvende, güçlü ve özgür hissediyor muyum?“

“Özgürlüğü kendi ürettiklerimde, fikirlerimde ve ortaya koyduğum işte görebiliyor muyum? Yoksa başkaları tarafından belirlenmiş kuralların içinde, bir sistemin dişlisi gibi mi hissediyorum? İşimde yaratıcılık ve özgürlük alanım var mı gerçekten?“

“Hayatımda tatmin duygusunu yaşayabiliyor muyum, yoksa birilerinin takdirini kazanmak için gün mü dolduruyorum? Kendi kendime, ‘Hmm, emekliliğime şu kadar gün kaldı, hadi dayan biraz daha…’ mı diyorum?“

“Peki ya özgürlük tanımı, benim için sadece bir tüketim çılgınlığına mı dönüştü? Birilerinin görmek isteyeceği yerlerde fotoğraf çekmek, bir trendin peşinden koşmak mı oldu?“

“Neden milyonlarca insan aynı modaya kapılıyor, aynı tatil yerlerine akın ediyor? Burada da başka bir sistemin kurbanı mı oluyoruz?“

“Peki ben, başıma gelenlerin kurbanı olmaya devam mı edeceğim, yoksa kendi finansal özgürlüğüm için adım mı atacağım?“

Benim özgürlük tanımım çok net: Yine çalışmak belki… Ama üretmekten mutlu olduğum, ortaya koyduğum değerin karşılığını aldığım, tatmin olduğum, birilerinden onay ya da takdir beklemeden, izin almadan, kendimi seçebildiğim bir yaşam. Ve biliyorum ki bunun yolu, kendi finansal özgürlük yolculuğunu bilinçli şekilde yürümekten geçiyor.

O yüzden bugün, kendini bu yolda bir finansal özgürlük yolcusu olarak gören herkes için şunu paylaşmak istiyorum: Bu yolculukta en önemli şey, paraya bakış açımızı değiştirmek.

Ve belki de bugün, kendi hikâyeni değiştirmek için mükemmel bir zaman.

Finansal özgürlük yolcusu olmaya karar verdiysen o halde, önce korkularını anlaman ve yönetmen gerekiyor.

Finansal Özgürlük Yolunda İlk Engel: Korkular

Finansal özgür olma kavramı kulağa çok güçlü, çok iyi geliyor olabilir, fakat ister yolun başında ol, ister ortasında, baş etmen gereken bir şey var: korkular…

Belki farkında bile değilsin ama yatırım yapmaktan kaçıyorsun. Kazandığını biriktirmek yerine “Nasıl olsa istediğim gibi bir ev bile alamayacağım.” endişesiyle harcıyorsun. Ya da işler biraz karıştığında hemen korkuyla geri adım atıp “Tüm paramı çekiyorum, yatırım bana göre değil.” diyorsun.

İşte bu, korkunun ve panik halinin ortaya çıktığı an: “Ya tüm paramı kaybedersem? Ya her şey kötüye giderse? Ya yanlış yaparsam?”

Burada bilmen gereken asıl mesele, paraya yüklediğimiz anlamlar, geçmiş deneyimlerimiz ve çocukluğumuzdan beri içimize işlenen korkular. Bu korkuların da üç ana kaynağı var:

1. Kaybetme Korkusu:
Kazandığın parayı kaybetme ihtimali o kadar ağır gelir ki, yeni bir adım atmaktan çekinirsin. “Risk almam ama en azından elimdekini kaybetmem.” dersin. Oysa risk almadığında da fırsatları kaçırırsın. En büyük kayıp, çoğu zaman hiç adım atmamak oluyor. 

2. Bilinmezlik Korkusu:
Piyasalarda dalgalanma mı var? Ekonomik kriz mi konuşuluyor? Hemen içini bir kaygı kaplar. Halbuki finansal özgürlük yolculuğu, bilgiden, araştırmadan ve en önemlisi belirsizliklerle baş edebilme gücünden geçiyor. Örneğin şu an gümrük vergileri ile ilgili büyük bir belirsizlik hakim tüm dünyada. Amerikan piyasalarında yatırım yapan biri olarak; araştırmalarımı yapıyorum, yatırımlarımı güvenceye alıyorum ve en önemlisi mantıklı bir bakış açısıyla fırtınanın dinmesini bekliyorum. Bu arada bu konuları başkaları ile de paylaşıyorum, ama bu konuya yazının sonunda değineceğim. 

3. Başarısızlık Korkusu:
Geçmişte kötü bir finansal karar verdin diyelim. O anın yükünü sırtında taşır, bir daha asla risk almamaya yemin edersin. Ama unutma: her kayıp, doğru bakıldığında bir öğrenme fırsatıdır. Yine kendimden bir örnek vereyim: Nvidia yatırımlarımda kazancım üç kata ulaşabilecekken korkularım beni yanlışa yönlendirmişti, ama bunu öğrenme bedeli olarak gördüm ve sonra yatırımlarımı çok daha akıllıca yönettim. 

Burada önemli bir şey var, kendini tanıyıp, seni yatırımlardan alıkoyan şeyi anlamalısın. Korkuyorsun çünkü finansal özgürlük ciddi bir sorumluluk istiyor. Korkuyorsun çünkü özgürlük, konfor alanını terk etmeyi gerektiriyor. Bu çok insani bir şey. Ama finansal özgürlük yolcusu olmak, korkularına rağmen doğru adımları atabilme cesaretidir.

Korkuların Kökeni: Nereden Geliyorlar, Nasıl Oluşuyorlar?

Bazen neden bir türlü adım atamadığımızı, neden hep “Ya kötü giderse?” diye düşündüğümüzü merak ediyorum. Bence bu konuda büyüme çağında çevremizin etkisi büyük.

“Para kolay kazanılmaz.”
“Parayı elinde tutamazsan mahvolursun.”
“Büyük başın büyük derdi olur.”
“Zengin olmak için torpil/şans lazım.”
“İyi bir işin varsa, şükret; fazlasını istemek nankörlüktür. Fazla hayal kurma.”
Bu da yetmiyor, toplumun adı konulmamış bir takvimi var sizin için: “Şu yaşta evlen, bu yaşta ev al, şurada terfi et…”

Bu cümlelerle büyüyen biri; elbette yatırım yaparken tereddüt edecek, elbette kriz haberlerinde panikleyecek, elbette harcarken suçluluk hissedecek. Ben de çocukken “Para kolay gelmez.” sözünü o kadar çok duymuştum ki, para kazanmanın çok fazla çalışmak, kendini bu uğurda feda etmek ve bunu yaparken çok da sorgulamamak gerektiğine inanmıştım. Oysa hayatı kolaylaştıran şey doğru bakış açısıymış, sadece çok çalışmak değil.

Korkuyu Yönetmek: Kontrolü Ele Almanın Gerçek Yolları

Finansal özgürlük yolunda ilerlemek istiyorsan, ilk yapman gereken şey, korkuların geldiği yeri anlamak. Daha sonra da bakış açını değiştirmek. Parayı bir tehdit olarak görmek yerine, bir araç olarak görmeye başladığında işler değişiyor. Para artık kaybetmekten korktuğun bir şey değil, hayatını inşa etmek için kullandığın bir güç oluyor.

Burada birkaç sağlam adım önerebilirim:

1. Kişisel finans yönetimi temelini güçlendir:
Acil durum fonu, bütçe yönetimi ve borç yönetimi gibi şeyler kriz anlarında seni ayakta tutan temel taşlardır. 

2. Küçük adımlarla başla:
Bir anda dev yatırımlar yapmana gerek yok. İlk adım sadece küçük bir birikime başlamak bile olabilir.

3. Finansal okuryazarlığını artır:
Ne kadar çok öğrenirsen, ne kadar çok sistem kurarsan, o kadar az paniklersin ve paranın işleyişini öğrendikçe korkuların doğal olarak küçülür.

4. Bilinçli risk almayı öğren:
Kayıp değil, fırsat odaklı düşün. Riskten kaçmak yerine, onu yönetmeyi öğrenmek yatırımlarını büyütme fırsatı sunar.

Rasyonel Düşüncenin Gücünü Kullanmak

Korkular duygulardan beslenir. Korktuğumuzda beynimiz bizi korumak ister ve bazen gereksiz yere “kaç” sinyali verir. Ama finansal özgürlük, rasyonel adımlarla inşa edilebiliyor.

Şunu fark ettim, özellikle finansal belirsizlik dönemlerinde, daha önceden belirlenmiş bir hedefim, bir planım ve stratejim olduğunda, hiçbir haber akışı beni korkutmuyor:

Bu yüzden:

1. Kendini tanı:
Korkuların neler? Hayatının gerçekleri neler? Bazılarımız çocuk büyütürken, bazılarımız aile büyüklerine yardım ediyor olabilir. Hedeflerini belirlerken kendi gerçekliğinden beslenmelisin.

2. Hedeflerini netleştir:
Neden yatırım yapıyorsun? Ne için birikim yapıyorsun? Sırf “güvenlik” için mi? Yoksa bir hayat tarzı kurmak için mi? Cevabın ne kadar netse, adımların o kadar güçlü olur.

3. Planını yazıya dök:
Başkalarının temposuna veya başarı hikâyelerine göre değil, kendi ritminde… Kafanda dolanan belirsizlikleri susturmanın en etkili yolu, somut bir yol haritası çizmektir.

4. Kararlarını anlık duygularla değil, önceden belirlediğin prensiplerle al:
Panikle satmak, coşkuyla almak… Bunlar duyguların işi. Senin işin, planına sadık kalmak. Tabii ki bilginin ışığında. Bu yüzden portföy nasıl oluşturulduğunu, ne zaman satmak gerektiğini, ne zaman fırsatları değerlendirmek gerektiğini “Finansal Özgürlük Yolcusu” isimli Youtube kanalımda anlatıyorum. 

Şimdi Hikâyeni Yazmaya Başla

Özgürlük istiyoruz, güven istiyoruz, güç istiyoruz; ama nereden başlayacağımızı bilemiyoruz. Değişim, büyük hamlelerle değil, küçük ama istikrarlı adımlarla geliyor. 

Bu noktada sana bir kitap önermek istiyorum. Morgan Housel’in Paranın Psikolojisi kitabı ile işe başlayabilirsin. Bu kitap, parayla olan ilişkini daha bilinçli ve güçlü bir temele oturtman için iyi bir başlangıç olacak.

Daha sonra kendin için bir bütçe planlaması yapabilir, gereksiz harcamalarını farkedebilir,  finansal özgürlük, yatırım ve pasif gelir yaratma konularında bilgini artırmak için “Finansal Özgürlük Yolcusu” Youtube kanalımı takip edebilirsin.

Ve unutma: sen bir finansal özgürlük yolcususun. Bu yolculukta önemli olan, küçük de olsa başlamak ve bilgini artırarak devam etmek. Ve bu hayat, başkalarının yazdığı senaryoları oynamak için fazla değerli. Kendini seçtiğin her an, zaten kazanmaya başlıyorsun.

Şimdi bir düşün: hikâyenin sonraki sayfasını nasıl yazmak istersin?