Günlük hayatımızın yoğun temposunda “yorgunluk” ve “tükenmişlik” kavramları çoğu zaman iç içe geçmiş durumda. Sadece bedenlerimiz değil, zihnimiz ve ruhumuz da yoruluyor. Her gün yorgunuz, her gün biraz daha tükeniyoruz. Peki bu geçici bir yorgunluk mu, yoksa gerçek bir tükenmişlik mi? Ve daha da önemlisi, bu hisle nasıl başa çıkabiliriz?

Yaşadığımız bu durumu doğru yorumlamak için, öncelikle yorgunluk ve tükenmişlik arasındaki farkları bilmemiz gerekiyor. Bu iki kavram, birbiriyle çok karıştırılan ve aslına bakarsanız birbirlerine oldukça benzeyen kavramlar. Dolayısıyla öncelikle bu iki kavramı tanımlamalıyız.

Yorgunluk Nedir?

Yorgunluğu, beden ve zihin olarak ikiye ayırabiliriz. Günümüzde ise asıl yükü taşıyan çoğu zaman bedenimiz değil, zihnimiz oluyor. Yoğun iş temposu, hayatın getirdiği stres, bitmeyen sorumluluklar ve özellikle teknoloji çağının sürekli uyaran bombardımanı, zihnimizi sürekli meşgul ve alarmda tutuyor. Bu da zihinsel yorgunluğun daha baskın olmasına neden oluyor. Çoğu zaman “yorgunum” derken kastettiğimiz aslında zihinsel yorgunluk oluyor.

Zihinsel Yorgunluk: Aşırı düşünme, sosyal baskı, sürekli ve hızlı değişimler, uzun süreli odaklanma veya genel olarak stres kaynaklı ortaya çıkan geçici bir yorgunluk halidir. Zihinsel yorgunluk sonucunda; konsantrasyon zorluğu, karar vermede güçlü, unutkanlık veya motivasyon düşüklüğü gibi sorunlar yaşayabiliriz. Bu yorgunluk genellikle dinlenme ve kısa molalarla geçer. Meditasyon yapmayı öğrenerek veya ufak tatiller ile bu yorgunluğu çözebiliriz.

Tükemişlik Nedir?

Tükenmişlik (burnout), ilk kez 1970’lerde tanımlanmış bir kavramdır ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından da “kronik iş yeri stresine verilen başarısız bir yanıt” olarak tanımlanmıştır. Ancak günümüzde yalnızca iş ortamında değil, hayatın birçok alanında ortaya çıkıyor. Tükenmişlik ise aslında zihinsel yorgunluğumuzun kronikleşmiş hali diyebiliriz. Belirtilerine bakarsak:

• Sürekli yorgunluk ve bitkinlik hissi
• İşe veya hayata karşı duyarsızlık
• Umutsuzluk, başarısızlık ve değersizlik hissi
• Uyku sorunları, baş ve kas ağrıları veya fiziksel rahatsızlıklar
• Sosyal olarak kendini geri çekme, tahammülsüzlük

Tükenmişlik için çözüm maalesef yorgunluk kadar kolay olamıyor. Tükenmişliğe ulaşmamız uzun bir süreci kapsadığından dolayı, çözümü de uzun bir süreci kapsayabiliyor ve profesyonel destek gerektirebiliyor..

Peki, İki Kavramın Farkı:

• Yorgunluk kısa süreli ve geçici iken, tükenmişlik uzun vadeli ve kronik olmaya yatkındır.
• Yorgunluk dinlenme ile geçerken, tükenmişlik için genellikle dinlenmek yeterli olmaz.
• Yorgunluk genellikle daha kısa süreli sebeplerle ortaya çıkarken, tükenmişlik uzun vadeli streslerin sonucunda ortaya çıkar.
• Yorgunluk ruh halinize ciddi oranda zarar vermezken, tükenmişlik duygu durumunuz ve ruh haliniz üzerinde daha ciddi etkilere sahiptir.

Nasıl Başa Çıkarız?

1. Durumu Kabul Etmek: Tükenmişliği fark etmek en büyük adımdır. “Yorgunum” demek yerine “Tükenmiş hissediyorum” diyebilmek, iyileşmenin başlangıcıdır.

2. Öncelikleri Gözden Geçirmek: Her şeye yetişmek zorunda değiliz. Yapmak “zorunda” olduğumuzu düşündüğümüz şeylerin listesini gözden geçirip, ne kadarının gerçekten gerekli olduğuna bakmak önemli adımlardan biridir.

3. Kendine Zaman Ayırmak: Dinlenmek bir lüks değil, ihtiyaçtır. Gün içinde küçük molalar vermek, sessiz zamanlar yaratmak, teknolojiyle aramıza mesafe koymak hepimize iyi gelir.

4. Duygulara Yer Açmak: Tükenmişlik sadece fiziksel değil, duygusal olarak da tükenmektir. Bu sebeple kendini ifade etmek, yazmak, konuşmak veya ağlamak bizi rahatlatır.

5. Profesyonel Destek Almak: Tükenmişlik kronikleştiğinde, psikolojik destek almak en etkili çözümlerden biri olacaktır.

Tükenmişlik, sadece “çok yoruldum” demek değildir. Bu, bedenin ve zihnin bir alarmıdır: “Dur ve kendini dinle” çağrısıdır. Modern yaşamın karmaşasında kendini kaybetmek kolay ama kendine dönmek de mümkün. Unutma, kendine iyi bakmak bencillik değil; hayatın her anını iyi değerlendirmek için kendine iyi bakmalısın.

---

Feyza Sever’i (@vegan.psikolog) Instagram’dan takip etmek için tıklayın!